Stedelijke ontwikkelingsprojecten

Project op de kaart

G550 Nijmegen aardgasvrij

1. Kerninformatie

De doelstellingen aardgasvrij Nijmegen zijn beschreven in het projectplan Aardgasvrij en het communicatie-en participatieplan, die in december 2019 in de raad unaniem zijn vastgesteld. De belangrijkste onderwerpen zijn het opstellen van wijkwarmteplannen en uitvoeringsplannen op wijkniveau zoals omschreven in de warmtevisie in samenspraak met de bewoners, corporaties en overige stakeholders, het uitvoeren van een gemeente breed programma om de warmtevraag van woningen te verminderen en het uitvoeren van twee BZK aardgasvrije wijk projecten: Zwanenveld (4000 woningen met warmte van de ARN) en Buurt Energie Systeem Hengstdal, waarbij 500 woningen vanuit een coöperatie met een collectieve warmtepomp van warmte worden voorzien. Tevens is afgelopen 2 jaar vanuit Aardgasvrij meer ingezet op besparen van warmte en energie. Tevens heeft team aardgasvrij dit jaar stevig ingezet op energiearmoede door continue bewoners uitleg te geven over de hoge energie/warmteprijzen en tevens het opzetten van het project van de energiefixers en -coaches.

Planexploitatie: vastgesteld 8 juli 2020; omzet € 13.090.000; resultaat: € 0,-; oplevering 2022.

Afsluiting planexploitatie: 31 december 2026

Doorpakken de komende 4 jaar:
We pakken door met een meerjarige en projectmatige aanpak voor een transitie naar duurzame, schone en betaalbare vormen van warmte en elektriciteit. Het doel is om 10.000 woningen de komende 8 jaar van het aardgas te halen. Dat doen we langs vier sporen:

• Besparen : Met campagnes en collectieve acties helpen we bewoners, bewonersinitiatieven en bedrijven om energie te besparen door te isoleren. Voor de jaren 2023, 2024, 2025 is € 1,7 miljoen per jaar beschikbaar gesteld om dit werkpakket verder uit te breiden naast de nationale actielijnen van het Rijk. Tenslotte zetten we extra in op het terugdringen van het verbruik van aardgas en elektriciteit bij de bedrijven die het meeste verbruiken in de stad.
• Duurzame warmte : We werken met een projectmatige aanpak aan de warmtetransitie en doen dit nadrukkelijk samen met inwoners. We gaan de komende vier jaar aan de slag met acht concrete projecten, waarmee we in totaal 10.000 woningen aardgasvrij kunnen krijgen. Per project onderzoeken we samen met betrokken partijen in de wijk wat mogelijk is en leggen een businesscase voor aan de gemeenteraad. We maken daarbij gebruik van de kennis en ervaring van het Nijmeegse Klimaatberaad. Om de warmtetransitie mogelijk te maken, zetten we vaart achter het aanleggen van warmtenetten. We beschouwen dit als een nutsvoorziening en kiezen voor twee oplossingsrichtingen: we ondersteunen bewonerscollectieven in de stad die zelf een duurzame warmteoplossing vinden èn investeren samen met publieke partijen in collectieve warmtenetten. Hiermee kunnen we het publieke belang waarborgen: duurzaamheid, haalbaarheid en betaalbaarheid voor bewoners en ondernemers. We doen dit zonder winstbejag en met lange termijnrendement. We starten met collectieve publieke warmtelevering in Dukenburg en mogelijk Stationsgebied. Hiervoor zijn forse budgetten nodig. We blijven ten slotte investeren in onze lobby om de nieuwste innovaties en kennis naar Nijmegen te halen.
• Duurzame opwek : We grijpen alle mogelijkheden aan om duurzame elektriciteit op te wekken. Dat doen we door in regionaal verband uitvoering te geven aan de Regionale Energiestrategie en met onze ambitie om op alle daken van nieuwe gebouwen zonnepanelen te laten leggen. We geven hierin zelf het goede voorbeeld. We sporen eigenaren van maatschappelijk vastgoed aan om te verduurzamen en stimuleren mogelijkheden op het gebied van groene waterstof. Daarnaast gaan we meer elektrische laadpalen plaatsen. Al deze ontwikkelingen leiden tot een explosieve groei van vraag en aanbod op het elektriciteitsnet, daarom stellen we een Masterplan netcongestie op. We werken hierbij actief samen met de netbeheerders en versnellen vergunningprocedures waar mogelijk.

• Duurzame initiatieven : Naast deze projectmatige aanpak blijven we duurzame initiatieven van ondernemers en in de wijken stimuleren. We gaan hiervoor aan de slag met het Nijmegens Klimaatberaad. We blijven het netwerk van Power 2 Nijmegen en onze aanjaagsubsidies gericht inzetten om innovatieve initiatieven te ondersteunen. Samen met de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen onderzoeken we of we een Regionaal Expertisecentrum voor energietransitie voor bedrijven op kunnen zetten.

2. Projectgegevens

3. Ontwikkelingen laatste jaar

• Dukenburg . Principebesluit raad dat de warmtetransitie Dukenburg het beste kan worden vormgegeven met collectieve warmte. Verdere uitwerking rolneming gemeente bij publiek integraal warmtebedrijf (Dukenburg).
• Samen met betrokken partners is gewerkt aan participatie – en communicatieplan Zwanenveld en Lankforst in Dukenburg.
• Hengstdal . Voor de Bomenbuurt in deze wijk is subsidie ontvangen van het ministerie van BZK voor de pilot Buurt Energie Systeem. Deze pilot is een samenwerkingsverband tussen de gemeente, Alliander en woningcorporatie Woonwaarts. Afgelopen jaar stond onder meer de draagvlakmeting onder de huurders en eigenaren centraal.
• Stationsgebied. Uit onderzoek is gebleken dat vanuit de gecombineerde opgave ontwikkeling stationsgebied en warmtetransitie van de stad, de meest geschikte energiestructuur een collectief warmtenet vanaf de ARN is. Hierbij wordt rekening gehouden met beperkingen op het gebied van elektriciteit en ruimte in de ondergrond. In de tussentijd wordt onderzocht of er alvast technische voorbereiding getroffen moet worden voor warmteleidingen in het Stationsgebied.
• Winkelsteeg. Er is onderzoek gedaan naar ‘warmte- en koudestrategie Winkelsteeg’. De conclusie is dat voor de nieuwbouw een WKO systeem wordt overwogen. Het is nog onzeker of de ondergrond voldoende geschikt is voor de totale capaciteitsvraag. Om hier meer duidelijkheid over te krijgen wordt nader onderzoek uitgevoerd.
• Besparen. Op 1 februari van dit jaar heeft de raad Programma Energie Besparen Woningen vastgesteld. In dit programma wordt de aanpak en strategie beschreven waarmee we de komende jaren onze inwoners gaan ondersteunen bij het besparen van energie. Voor de wijken die het meest door energiearmoede getroffen zijn, hebben we een aanpak met Energiefixers en zetten we energiecoaches in. Het doel van 7000 bezoeken wordt eind 2023 gehaald. De stadsbrede campagne verduurzamen van de woning werpt haar vruchten af.
• Duurzame opwek . Als gemeente participeren we in verschillende pilots om duurzame bronnen te ontwikkelen, zoals ultradiepe geothermie.
• Klimaatberaad. De voorbereidingen voor het klimaatberaad zijn gestart. Nijmegen doet mee aan een pilot van VNG en ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK). Doel van deze pilot is gemeentes ondersteunen om begin 2025 een goed klimaatberaad te organiseren.
• Bewonersinitiatieven. In Nijmegen zijn meerdere bewonersinitiatieven ontstaan of in oprichting. Deze initiatieven hebben samen de vereniging ‘Bewonerssteunpunt energietransitie’ opgericht. Op dit moment wordt onderzocht welke rol het Bewonerssteunpunt kan spelen in de ambitie van de gemeente om samen met inwoners de energietransitie en verduurzaming in de wijken te realiseren. Ook wordt er gekeken welke ondersteuning vanuit de gemeente hierbij wenselijk is.

4. Financiën

Prognose eindresultaat per 01-01-2022   €    0,-    neutraal
Prognose eindresultaat per 01-01-2023   €   0,-    neutraal

Toelichting verschillen

1. Er zijn extra middelen ontvangen dan wel al toegekend/ingezet voor:

• Extra Klimaatmiddelen t.b.v. uitvoering ad € 5,44 mln. (mn. van BZK).
• Besparing op uitvoeringskosten i.v.m. extra Klimaatmiddelen ad € -2,5 mln.
• Middelen t.b.v. Energiearmoede ad € 1,84 mln. (min. van BZK).
• Bijdragen in uitvoering Energieloketten ad € 0,09 mln. (provincie).
• Inzet gereserveerde eigen middelen t.b.v. uitvoering ad € 0,59 mln.

2. Ter dekking van de plankosten zijn vnl. de gemeentelijke middelen ingezet. De rijksmiddelen alsmede die van de provincie zijn bestemd ter dekking van bepaalde uitvoeringskosten en specifieke bestedingsdoeleinden.
3. Tegenover deze extra middelen zullen ook meer kosten gemaakt worden voor plankosten en voor uitvoering van bepaalde regelingen.
4. De gerealiseerde kosten en opbrengsten zijn in mindering gebracht op het krediet waardoor in bovenstaand overzicht de kosten en opbrengsten niet zichtbaar zijn.

5. Risico(beheersing)

1.   De uitvoering van het projectplan kent vanwege de schaal en de complexiteit hoge ambtelijke uitvoeringskosten. Deze worden door het rijk deels gecompenseerd.

2.   Het investeringsniveau voor de realisatie van een warmtenet kent grote financiële risico’s.
3.   De daadwerkelijke realisatieperiode van de diverse projecten is onzeker.

4.    Voor de realisatie van warmte en energieoplossingen is veel ambtelijke inzet en deskundigheid nodig die niet gelijk op gaat met de enorme urgentie die nu gevoeld wordt om te verduurzamen.

Beheersmaatregelen:

1.   De plankosten worden maandelijks gemonitord en in meerjarig perspectief sluitend gemaakt overeenkomstig de beschikbare gemeentelijke en rijksmiddelen.
2.   In de businesscase voor het warmtenet worden alle gevoeligheden geanalyseerd en de risico’s waar mogelijk beheerst. Besluitvorming en verantwoording vindt plaats in de gemeenteraad.
3.    Periodiek de voortgang monitoren en wanneer/waar nodig diverse stakeholders (gemeenteraad en subsidieverstrekkers) hierover benaderen en informeren.
4.   Gemeente zet in om het team te verstevigen en tevens opgave gericht te introduceren om daarmee voldoende capaciteit vrij te spelen bij diverse gemeentelijke afdelingen o.a. stadsrealisatie, communicatie, juridische zaken, stadsontwikkeling.

6. Beslispunten

Geen.

7. Plangebied